မြန်မာအမည် - ဟင်းနုနွယ်

အင်္ဂလိပ်အမည် - AMARANTH

ရုက္ခဗေဒအမည် - Amarantus gargeticus

မျိုးရင်းအမည် - AMARANTHACEAE

▶ ဟင်းနုနွယ်သည် စိုက်ပျိုးရန်လွယ်ကူပြီးအကြမ်းခံသော ဟင်းရွက်ဖြစ်သည့်အပြင် အလွန်အကြီး မြန်သော ဗီတာမင်အေနှင့် သံဓါတ် ကြွယ်ဝသည့်ဟင်းရွက်ဖြစ်သည်။ မြန်မာအိမ်ရှင်မများအတွက် ချက်ပြုတ်ရာတွင် လွယ်ကူစေသောဟင်းရွက်ဖြစ်သည့်အတွက် ဟင်းနုနွယ်ကိုဟင်းရည်ချက်ခြင်း၊ သုပ်စားခြင်း၊ ကြော်စားခြင်းနည်း အမျိုးမျိုးဖြင့်စားသုံးတတ်ကြသည်။

မူရင်းဒေသ

---------

 အာရှနှင့် အာဖရိကအပူပိုင်းဒေသများတွင် စတင်ပေါက်ရောက်ခဲ့သည်ဟု ယူဆရပါသည်။

အမျိုးအစား

----------

 ဟင်းနုနွယ်အမျိုးအစား နှစ်မျိုးရှိပြီး တစ်မျိုးမှာအနီရောင်ဖြစ်ပြီး ကျန်တစ်မျိုးမှာ အစိမ်းရောင် ဖြစ်ပါသည်။အစေ့အရောင်၌ အနီရောင်မျိုးသည် အစေ့အရောင်ဖြူပြီး အစိမ်းရောင်မျိုးသည် အစေ့အရောင်နက်၏။

စိုက်ပျိုးသည့်ဒေသ

----------------

 ဟင်းနုနွယ်သည် ပူနွေးသောရာသီကိုကြိုက်နှစ်သက်သဖြင့် မြန်မာပြည်အလယ်ပိုင်း စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မန္တလေးတိုင်း၊ မကွေးတိုင်း နှင့် အောက်မြန်မာပြည်နေရာအနှံ့အပြားစိုက်ပျိုးပါသည်။

ရေမြေ ရာသီဥတု

---------------

 ဟင်းနုနွယ်သည်ရေစီးရေလာကောင်းပြီး မြေဩဇာဓာတ်အသင့်အတင့်ရှိသောမြေတွင် စိုက်ပျိုး ဖြစ်ထွန်းပါသည်။ ဆားပေါက်သောမြေမှလွဲပြီး သဲနုန်းမြေ၊ နုန်းစနယ် နှင့် မြေနက်များတွင်စိုက်ပျိုး ဖြစ်ထွန်းပါသည်။

မြေပြုပြင်ခြင်း

------------

 ထွန်ရေးကောင်းစွာရစေရန် မြေပြုပြင်ပြီးနောက် အလျား ပေ(၂၀) ၊ အနံ (၃၀)ပေ၊ အမြင့် (၁)ပေရှိ စိုက်ဘောင်များပြုလုပ်ပေးရမည်။

မြေဩဇာကျွေးခြင်း

----------------

 ဟင်းနုနွယ်စိုက်ပျိုးရန် တစ်ဧကအတွက် နွားချေးလှည်း(၁၀-၁၅)စီးနှင့် ယူရီးယားဓာတ်မြေဩဇာ တစ်ဧက(၂၄၄)ပေါင်နှုန်း နှင့် တီစူပါ(၁၁၂)ပေါင်နှုန်း၊ ပိုတက်ရှ်ဓာတ်မြေဩဇာ (၂၈)ပေါင်နှုန်း ထည့်ပေးသင့်ပါသည်။ ဓာတ်မြေဩဇာကိုထည့်ပေးရာတွင် စိုက်ဘောင်ရှိမြေနှင့်သမအောင်ရောပြီးမှ စိုက်ပျိုးသင့်ပါသည်။

စိုက်ပျိုးနည်း

----------

 ဟင်းနုနွယ်ကို မျိုးစေ့မှတိုက်ရိုက်စိုက်ပျိုးရန်ဖြစ်ပါသည်။ ဟင်းနုနွယ်ကို မိုးတွင် မေ၊ ဇွန်လများတွင် စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး ဆောင်းတွင် အောက်တိုဘာ နှင့် နိုဝင်ဘာလများတွင် စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။ စိုက်ဘောင်များ တွင်စိုက်တန်းများတစ်တန်းနှင့်တစ်တန်း(၉)လက်မခြားပြီး တန်းများကိုဆွဲပေးရပါသည်။ စိုက်ကြောင်း ဆွဲပေးပြီးနောက်မြေသားတိမ်တိမ်ဖုံးပေးရပါသည်။ အပင်ကလေးများပေါက်လာပြီးနောက် တစ်ပင်နှင့် တစ်ပင်(၆)လက်မခြားရှိနေရန် လက်ဖြင့်ကြားခွဲပေးရပါမည်။ တစ်ဧကလျှင် ဟင်းနုနွယ်မျိုးစေ့(၁)ကီလိုဂရမ်လိုအပ်ပြီး အလျားပေ(၂၀) x အနံ(၄)ပေ ရှိသော ဘောင် အတွက် မျိုးစေ့(၅)ဂရမ်လိုသည်။ 

ရေပေးသွင်းခြင်း

--------------

 မိုးတွင်းစိုက်သောအခင်းများတွင်မူ မိုးမပြတ်ပါကရေသွင်းပေးရန်မလိုပဲ ဆောင်းတွင်းအတွက်မူ လိုအပ်သည့်အချိန်တွင် ပန်းကရားဖြင့်(သို့မဟုတ်)စိုက်ဘောင်ကြားအတွင်းရေလွှတ်ပေးခြင်းဖြင့် ရေပေးနိုင်ပါသည်။

အပင်ပြုစုခြင်း

------------

 အပင်များကြပ်လွန်းပါကအပင်ငယ်စဉ်မှုန်းပေးရန်လိုသည်။ ပေါင်းရှိပါကပေါင်းနှိမ်ပေးရမည်။ ပေါင်းလိုက်ရာတွင်အပင်များမနာရန်အရေးကြီးသည်။

ရိတ်သိမ်းခြင်းနှင့်အထွက်

----------------------

 ဟင်းနုနွယ်ကိုစိုက်ပြီး(၃-၄)ပတ်ရှိသောအခါ စတင်ဖြတ်တောက်ရိတ်သိမ်းနိုင်သည်။ အပင်ခြေရင်းမှ ဓားနှင့်ဖြတ်ယူပြီးအလွယ်တကူရိတ်သိမ်းနိုင်သည်။ တစ်ဧက ဟင်းနုနွယ်(၇၀-၈၀)ကီလိုဂရမ်အထိ ထွက်နိုင်ပါသည်။

မျိုးစေ့ထုတ်ခြင်း

--------------

 ဟင်းနုနွယ်အပင်များကိုမရိတ်ပဲထားပါက အပင်များပန်းပွင့်လာပြီးတဖြည်းဖြည်းအစေ့တည်လာက အပင်လည်းကျလာသည်။ ဤအချိန်တွင်ဟင်းနုနွယ်ပင်ထိပ်ပိုင်းမှ အနှံကိုဖြတ်ယူပြီးနောက် အနှံများကို ခါချပါကအစေ့များရပေမည်။ အစေ့များကိုတစ်နေလှမ်းပြီးပုလင်းတွင်ထည့်၍သိုလှောင်ထားနိုင်သည်။

Sources : ဟင်းသီးဟင်းရွက်စိုက်ပျိုးနည်း