ရောဂါဖြစ်စေသောသက်ရှိ။

-----------------------

Phytopthora palmivora

ဤရောဂါသည် မိုးရာသီတွင် ဆိုးရွားစွာ ဖြစ်ပေါ်တတ်ပြီး နွေရာသီတွင် ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထ မရှိချေ။ ရောဂါပိုးသည်ရောဂါရ ပင်ကြွင်းပင်ကျန်များတွင်လည်းကောင်း၊ မြေထဲတွင် လည်းကောင်း၊ ခိုအောင်း၍ ကွမ်းပင်အသစ်များကို ရောဂါဖြစ်စေသည်။ အချို့သောပေါင်းပင်များသည် ဤရောဂါဖြစ်စေသော လက်ခံလွှဲပင်များ ဖြစ်တတ်သည်။

ရောဂါလက္ခဏာ။

----------------

ပင်ခြေပုပ် ဒေါင်းမြီးကွက်ရောဂါကို ဒေါင်းမြီးကွက်ရောဂါဟု လူသိများသည်။ ပင်ခြေပိုင်း၊ ပင်ပေါ် အပိုင်းတွင်ရောဂါဖြစ်လေ့ရှိရာ ပင်ပေါ်ပိုင်း အရွက်များတွင်ရောဂါလက္ခဏာ အနာကွက်များကို မြင်သာသောကြောင့်ဒေါင်းမြီးကွက်ရောဂါဟု အမည်တပ်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းအနာကွက်များသည် ရွက်သားများတွင် ဖြစ်ပေါ်ခြင်းထက် ပင်မရွက်ကြောများ တစ်လျှောက် လျင်မြန်စွာ တိုးချဲ့ပြန့်ပွားသွားသည်။ စိုလိုက်၊ခြောက်လိုက်ရာသီများတွင် အနာကွက် အတွင်း၌ အညိုရောင် ဗဟိုတူ စက်ဝိုင်းအရစ်သဏ္ဍာန်များ ဖြစ်ကာ တွန့်သွားပြီးဖောင်းကြွ ထင်ရှားလာသည်။ ထို့ပြင် အရောင်ရင့်များ ဖြစ်ပေါ်လာကာ အရစ်များ ထင်ရှားလာသည်။ ဒေါင်းမြီးကွက်ကဲ့သို့ သဏ္ဍာန်တူ၍ဒေါင်းမြီးကွက်ရောဂါဟု လူသိများခြင်း ဖြစ်သည်။ အရွက်အထက်ပိုင်းသို့ ပြန့်နှံ့လာသကဲ့သို့ ရွက်ရိုးတံပင်စည်တို့ကိုပါ ကူးစပ်ပြန့်နှံသွားသည်။ ဤသို့ဖြင့် အရွက်၊ ရိုးတံ၊ ပင်စည်များဆွေးပုပ်သွားသည်။ အပေါ်ပိုင်းအရွက်များတွင်ရောဂါစကျပါက တစ်ပင်လုံးရောဂါ ပျံ့နှံ့သွားနိုင်သည်။

ပင်ခြေပိုင်းတွင်လည်းရောဂါပိုး တိုက်ခိုက်လေ့ရှိသည်။ အထူးသဖြင့်မြေနှင့် တစ်ပြေးညီရှိ ပင်စည်နှင့် မြေပြင်အောက်နားပင်စည်၌ ရောဂါကျရောက် တိုက်ခိုက်လေ့ရှိသည်။ ရှေးဦးစွာရောဂါကျရောက်တတ်သော နေရာတွင် ရေစိုနာကွက်ကဲ့သို့ အညိုရောင်အကွက် စတင်ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိသည်။ အကွက်သည် ပင်စည် တစ်ပတ်လည် ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ မကြာမီ အမည်းရောင်သို့ပြောင်းသွားပြီး အပင်ပေါ်ပိုင်းလည်း ညှိုးနွမ်းငိုက်ကျလာကာ အရွက်များတွန့်ရှုံ့၍ အပင်လည်းသေသွားသည်။

ပင်ခြေပိုင်းဆွေးပုပ်ပြီး အမြစ်များသည် ပျက်စီးကုန်သဖြင့် အလွယ်တကူ နှုတ်ယူနိုင်သည်။ အပင်သေဆုံးချိန်တွင် ညိုမည်းကွက်သည် ပင်စည်အပေါ်ပိုင်း (၃-၄) ဆစ်အထိပင် ကူစက်ပျံ့နှံ့နေသည်ကိုတွေ့ရသည်။

အမြစ်များကိုရောဂါစတင် ကူးစက်ကျရောက်ပါကရောဂါပိုးသည် ပင်စည်ရှိ အစာရေကြောစီးအတိုင်း အပေါ်သို့ တက်လိုက်လာသည်။ အမည်းရောင်အကွက် ကျယ်ပြန့်လာသည်နှင့်အမျှ အစာရေကြောစီး အများအပြားသေဆုံးကုန်ပြီဖြစ်၍ အပင်လည်းသေဆုံးရခြင်း ဖြစ်သည်။

ဤရောဂါ ဖြစ်စေသောမှိုသည် (၂၀-၃၀) ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်တွင် အကောင်းဆုံးကြီးထွားပြီး (၄၈) ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်တွင်သေဆုံးကြသည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းပုံ။

-----------------

ကွမ်းပင်ညှိုးရောဂါ/ ပင်ရင်းပုပ်ရောဂါ

(COLLER ROT/ SCLEROTIUM WILT)

----------------------------------------------

ရောဂါဖြစ်စေသောသက်ရှိ။

-----------------------

Sclerotium rolfsil

ဤရောဂါသည် ပူနွေးခြောက်သွေ့သော ရာသီတွင် ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိသည်။ မေလမှ စက်တင်ဘာလအထိ ဖြစ်တတ်သည်။ အပူချိန် (၅၅) ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်ရောက်မှသာ သေဆုံးကြသည်။ မြင်သာသော ပင်ပြလက္ခဏာအနေဖြင့် ကွမ်းပင်ညှိုးသွားသောကြောင့် ပင်ညှုးိရောဂါဟု အသိများသည်။

ရောဂါလက္ခဏာ။

-----------------

ရောဂါဖြစ်စေသောမှိုသည်မြေပြင်နှင့် တစ်ပြေးညီရှိသော ကွမ်းပင်စည်တွင် ကျရောက်တိုက်ခိုက်လေ့ ရှိသည်။ ရောဂါကျရောက်သော ပင်စည်သည်ဆွေးရိနေပြီး ကွမ်းပင်စည် အူတိုင်ကိုခေါင်းပွ ဖြစ်စေသည်။ ပင်ခြေရင်းပုပ်စေသော လက္ခဏာ ဖြစ်သော်လည်း Phytophthora ကြောင့် ဖြစ်သော လက္ခဏာနှင့် ကွာခြားချက်မှာ ကွမ်းပင်စည်အရင်း ပုပ်ဆွေးနေသောနေရာတွင် ဂွမ်းဆုပ်နှင့် တူသော မှိုမျှင်များ ဖုံးအုပ်ထားခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ဤအခြေအနေမျိုးတွင် ကွမ်းပင်တစ်ပင်လုံး ညှိုးနွမ်းနေပြီး ဖြစ်သည်။

ရောဂါကူးစက်ပုံ။

----------------

မြေပေါ်မြေအောက် ခိုအောင်းတည်ရှိပြီး ခြံဝင်ခြံထွက် လုပ်သားများမှတဆင့် ကူးစက်ပျံ့နှံ့သည်။ မြေတွင်း တစ်လက်မအနက်အထိ ပေါက်ပွားနိုင်သည်။ (၆) လက်မ အနက်တွင် အသက်မရှင်နိုင်ချေ။ ပင်ခြေရင်းမြေဘောင်တင်ပေးခြင်းဖြင့် ၎င်းရောဂါပိုးကို သုတ်သင်နိုင်သည်။ အပူချိန် (၃၀-၃၅) ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်တွင်ရောဂါဖြစ်ပေါ်မှု အမြင့်ဆုံး ဖြစ်သည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းပုံ။

-----------------

Phytophtora ပင်ခြေပုပ်ရောဂါဒေါင်းမြီးကွက်ရောဂါကာကွယ်နည်းအတိုင်း ကာကွယ်နှိမ်နင်းပါ။

အမြစ်ဆွေးရောဂါ

(Root Rot)

------------------------------------

ရောဂါဖြစ်စေသောသက်ရှိ။

------------------------

Rhizotonia solani

ဤအမြစ်ဆွေးရောဂါသည် မိုးအကုန်ဆောင်းအကူးအောက်တိုဘာလ၊ နိုဝင်ဘာလများတွင် ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိသည်။ ဤရာသီတွင် ပြင်းထန်စွာ ကျရောက်တတ်ပါက ကွမ်းပင် (၅၀) ရာခိုင်နှုန်းအထိ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးနိုင်သည်။ ကွမ်းပင်၏ အမြစ်များကိုသာ အဓိကထား၍ ကျရောက်ဖျက်စီးသည်။

ရောဂါလက္ခဏာ။

------------------

ကွမ်းပင်အခြေနှင့်မြေအောက် အမြစ်အစိတ်အပိုင်းများကို တိုက်ခိုက်သည့်အတွက် ပင်ခြေရှိ ပင်စည်၌ရောဂါများ ရစ်ပတ်၍ ဖြစ်ပေါ်ပြီး တစ်သျှူးသားများ အရောင်မည်းသွားသည်။ အမြစ်များ နီကျင်ကျင်အရောင်သို့ ကူးပြောင်း၍ ပျက်စီးသွားသည်။ ပင်ခြေနှင့် အမြစ်များကို အဓိကထား တိုက်ခိုက်သောကြောင့်ကွမ်းရွက်များ အရောင်ဖျော့ပြီး ငိုက်ကျလာသည်။

ရောဂါကူးစက်ပုံ။

---------------

မြေမှလည်းကောင်း၊ ပင်ကြွင်းပင်ကျန် အထူးသဖြင့် ပင်ခြေပိုင်းတို့မှတစ်ဆင့် ကူးစက်ပျံ့နှံ့သည်။ (၃၅-၄၀) ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်တွင် ပွားများမှု အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။ (၅၀) ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်တွင် ရှင်သန်နိုင်မှု မရှိတော့ချေ။ စိုသော မျက်နှာပြင်၊ ခြောက်သောမြေမျက်နှာပြင်တို့တွင် (၅-၇) လ ကြာသည်အထိ အသက်ရှင်နိုင်ကြသည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းပုံ။

------------------

Phytophthora leaf sport (ပင်ခြေပုပ်ဒေါင်းမြီးကွက်ရောဂါ) ရောဂါကာကွယ်နည်းအတိုင်း ကာကွယ်နှိမ်နင်းနိုင်သော်လည်း ဤရောဂါ ဖြစ်သော မှိုကိုဘော်ဒိုးဆေးရည်ဖျန်း၍ မနှိမ်နင်းနိုင်ပါ။ စူပါမော့/ ဆိုင်မောက် (သို့မဟုတ်) ဆိုင်မိုဇက် မှိုသတ်ဆေးများဖြင့်သာ ကာကွယ်နှိမ်နင်းရမည် ဖြစ်သည်။

ငှက်မျက်စေ့ရောဂါ၊ မှဲ့ပြောက်စွန်းရောဂါ

(LEAF SPOT)

-------------------------------------------------

ရောဂါဖြစ်စေသောသက်ရှိ။

-------------------------

Collectotrichum spp

အရွက်တွင် ဖြစ်ပေါ်သော အကွက်အပြောက် အနေဖြင့်ရောင်းတန်းဝင် အဆင့်မမီခြင်းသာ ဖြစ်ပေါ်၍ များစွာ အရေးမကြီးလှသော်လည်း ဤရောဂါ ပင်စည်သို့ ကူးစက်ပျံ့နှံ့သွားပြီဆိုပါက အပင်သေဆုံးသည်အထိ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သောကြောင့် အထူးဂရုစိုက်ရမည့်ရောဂါ တစ်မျိုး ဖြစ်ပါသည်။ ဤရောဂါကြောင့် မတ္တရာနယ်တွင် ကွမ်းခြံများ အပျက်အစီးများခဲ့ဖူးသော မှတ်တမ်းများ ရှိသည်။

ရောဂါ လက္ခဏာများ။

----------------------

ကွမ်းရွက်များပေါ်တွင် မီးခိုးရောင် အစက်အပြောက်များ စတင် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ အရွက်ပေါ်တွင် (၃-၄) ကွက် ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ များသောအားဖြင့် အကွက်အပြောက်သည် အဝိုင်းပုံရှိ၍ အစက်အပြောက်၏ အနားရစ် တစ်လျှောက်တွင် အညိုရောင်ဖြင့် ရစ်ပတ်ထားသည်။ သို့ဖြစ်၍ ငှက်မျက်စိနှင့် ဆင်တူသောကြောင့် ငှက်မျက်စိရောဂါဟု လူသိများသည်။ အစက်အပျောက်များ အရွက်တစ်ပြင်လုံးကို ဖုံးအုပ် ဖြစ်ပေါ်ခြင်း မရှိပေ။ တစ်သီး တစ်ခြားစီ အကွက်အပြောက်အနေဖြင့်သာ ဖြစ်ပေါ်သည်။ ရောဂါရ ကွမ်းရွက်တို့သည်နောက်ဆုံးတွင် ဝါ၍ကြွေကျ သွားသည်။ အရွက်တွင် အကွက်အပြောက်တွေ့သည်နှင့် ခူးယူ ဖယ်ရှားပစ်ခြင်းဖြင့် ရောဂါကို ဟန့်တားနိုင်သည်။

ကွမ်းရွက်ညှာ၊ ကွမ်းပင်စည် တို့ကို ပျံ့နှံ့သွားပါက ပင်စည်တွင် ညိုမည်းရောင်ကွက်များ ဖြစ်ပေါ်လာကာ ပင်စည်များခြောက်သွေ့လာသည်။ မကြာမီ တစ်ပင်လုံးခြောက်၍ သေဆုံးသည်။

ရောဂါကူးစက်ပုံ။

-----------------

ဤရောဂါကို ဖြစ်စေသော မှိုသည် တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့လေဖြင့် ကူးစက် ပံျ့နှံ့လေ့ ရှိသည်။ ရောဂါကျပင်ဟောင်းများ မြေမမြှုပ်၍သော်လည်းကောင်း၊ မီးမရှို့၍သော်လည်းကောင်း၊ ယင်းတို့မှ မှိုမျိုးစေ့များလေဖြင့် စိုက်ခင်းသစ်သို့ ကူးစက်လေ့ ရှိသည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းပုံ။

------------------

ဖားဥမှိုရောဂါ

(POWDERY MILDEW)

---------------------------------------------

ရောဂါဖြစ်စေသောသက်ရှိ။

-------------------------

Ordium piperis

ဤရောဂါသည်ဆောင်းရာသီတွင် အဖြစ်များပြီး ပူနွေးချိန်တွင် ဆိုးရွားစွာ ပြင်းထန်လေ့ ရှိသည်။

ရောဂါလက္ခဏာ။

------------------

ကွမ်းပင်တွင် ရွက်နုလေးများ၌ရောဂါကျရောက်လေ့ ရှိသည်။ အရွက်အောက် မျက်နှာပြင်၌ပေါင်ဒါမှုန့် ဖြူးထားသကဲ့သို့ အဖြူမှုန့်ကလေးများ လူးကပ်နေသည်ကို စတင်တွေ့မြင်ရတတ်သည်။ မကြာမီ အဖြူမှုန့်ကလေးများ လွင့်ပျောက်သွားပြီးနောက် အရွက်ပေါ်တွင် အညိုရောင် အကွက်များ ဖြစ်ပေါ် ကျန်ရစ်သည်။

ရောဂါကူးစက်ပုံ။

----------------

အရွက်များတွင် ကျရောက်သောရောဂါဖြစ်သဖြင့် လေအားဖြင့် ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုများသည်။ စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ ပစ်ထားသောရောဂါ ပင်ကြွင်းပင်ကျန်များမှတစ်ဆင့်လည်း ကူးဆက်သည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းပုံ။

------------------

ဘက်တီးရီးယားရွက်ပြောက်ရောဂါ/ဆီစွန်းရောဂါ/ရိုးမဲဆစ်ပြုတ်ရောဂါ

(BACTERIAL LEAF SPOT)

--------------------------------------------

ရောဂါဖြစ်စေသောသက်ရှိ။

------------------------

Bacterium betle

Xanthomonas campestris pr. betlicola

ကွမ်းပင်တွင် ကျရောက်လေ့ရှိသော ရောဂါဖြစ်သည်။ မှိုကြောင့်မဟုတ်ဘဲ ဘက်တီးရီးယားကြောင့် ဖြစ်သောရောဂါ ဖြစ်သည်။ ရိုးမဲဆစ်ပြုတ်ရောဂါဟု လူသိများသည်။ မြေစေး၍ရေဝပ်သောမြေမျိုးတွင် ဆိုးရွားစွာ ကျရောက်လေ့ ရှိသည်။ နိုက်ထရိုဂျင် လွန်ကဲသော ကွမ်းခြံများတွင် ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိသည်။ အပင်စိုက်ပျိုးချိန်မှ အရွက်ခူးချိန်အထိ ကျရောက် ပျက်စီးလေ့ရှိသည်။

ရောဂါလက္ခဏာ။

-------------------

ဤရောဂါသည် ကွမ်းရွက်၏အောက်မျက်နှာပြင်မှ စတင်တိုက်ခိုက်သည်။ အရွက်အောက်ဖက်ရှိ စတိုမာတာ(Stomata) အပေါက်များမှ ဝင်ရောက်ကြသည်။ ရေစိုနာကဲ့သို့ သေးငယ်သော အရွက်အပြောက်ကလေးများ အောက်မျာက်နှာပြင်တွင် စတင်ဖြစ်ပေါ်သည်။ အရွက်မျက်နှာပြင်တွင် အပြောက်များသည် ဆီကွက်များကဲ့သို့ ဖြစ်ပေါ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဆီစွန်းရောဂါဟု ခေါ်ကြသည်။ ရွက်ကြောများကြားတွင် ပုံသဏ္ဍာန်မမှန်သော ညိုမဲရောင်အကွက် ဖြစ်လာသည်။ အကွက်၏ထူးခြားမှုမှာ အကွက်ပတ်လည်တွင် အဝါရောင်အရစ် ဖြစ်ပေါ်နေခြင်းဖြစ်သည်။ အကွက်၏အလယ်ခေါင်အသားသည် အညိုရောင်ရှိပြီး နောက်ပိုင်းမဲလာကာ ဆွေးပြီးပေါက်ထွက်သွားသည်။ စွတ်စိုထိုင်းမှိုင်းသောရာသီတွင် အကွက်များဆက်ကုန်တတ်သည်။ ရောဂါပြင်းထန်လျှင် အရွက်များကြွေကျကုန်သည်။

ဘက်တီးရီးယားများ ပင်စည်ကိုကူးစက်ပြီးနောက် အဆစ်များနှင့် ဆစ်ကြားပိုင်းများတွင် အညိုရင့်ရောင်၊ အနက်ရောင်အကွက်များ ဖြစ်ပေါ်လာကြသဖြင့် ရိုးမဲရောဂါဟု ခေါ်ကြသည်။

ပင်စည်တွင်ကျရောက်ပါက ဆစ်ကြားများ၊ အဆစ်များတွင် ရောဂါပျံ့နှံ့ပြီး အဆစ်များပြုတ်ကျကုန်သည်။ သို့ဖြစ်၍ ဆစ်ပြုတ်ရောဂါဟု ခေါ်ဆိုကြပြန်သည်။

ဆီစွန်း၊ ရိုးမဲ၊ ဆစ်ပြုတ်ရောဂါများကို ရောဂါတစ်ခုစီဟု ထင်တတ်ကြသည်။ အမှန်မှာ ဘက်တီးရီးယားတစ်မျိုးတည်းကြောင့် ဖြစ်သောရောဂါဖြစ်သည်။ ဖြစ်ပေါ်သောနေရာပေါ်မူတည်၍ အမည်အမျိုးမျိုး ဖြစ်ပေါ်နေခြင်းဖြစ်သည်။

ရောဂါကူးစပ်ပုံ။

----------------

ပင်ကြွင်းပင်ကျန်များမှတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်ကြသည်။ ရောဂါရ ပင်ကြွင်းပင်ကျန်များကို သယ်ယူထုတ်ပစ်သူများ ခြံအတွင်း ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရာမှလည်း ကူးစက်တတ်သည်။ များသောအားဖြင့် ခြံများတွင် လုပ်ကိုင်တတ်သောသူများမှ ကူးစက်မှုများသည်။ မိုးရာသီတွင် မိုးရေထိမှန်၍ တစ်ရွက်မှ တစ်ရွက်၊ တစ်ပင်မှတစ်ပင်၊ တစ်ရုံမှ တစ်ရုံ ကူးစက်တတ်သည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းပုံ။

--------------------

-------------------------------------------------

ဝိစာရအင်တာနေရှင်နယ်ကုမ္ပဏီလီမိတက်

-------------------------------------------------