🌾🌿🌻🌿🌾🌻🌻🌾🌿🌻🌿🌾 

▪️ အောက်တိုဘာလသည် မိုးနှောင်းရာသီနှင့် ဆောင်းရာသီကူးသည့်လလို့ နားလည်မိသည်။ မိုးနှောင်းသီးနှံအချို့စိုက်ဆဲဖြစ်သလို ဆောင်းရာသီသီးနှံအချို့ကိုလည်း စတင်စိုက်ပျိုး နိုင်သည့်လ ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် မိုးစပါးကို ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်နေသည့် လလည်း ဖြစ်ပါသည်။

▪️ သို့ဖြစ်ရာ စိုက်ပျိုးသုတပေးလိုတာများရှိပါသည်။ ပထမတစ်ခုက စိုက်ပျိုးဆဲမိုးနှောင်း သီးနှံ ဖြစ်သော နေကြာသီးနှံအတွက်၊ ဒုတိယတစ်ခုက စတင်စိုက်ပျိုးမည့် ဆောင်းသီးနှံများ ဖြစ်သော မတ်ပဲနှင့် ပဲတီစိမ်းသီးနှံတို့အတွက် ဖြစ်သည်။ အလားတူ အရေးကြီးသော ကြီးထွားမှု ကာလသို့ ရောက်ရှိနေသည့် ရိုးရိုးမိုးစပါးနှင့် မျိုးစေ့ထုတ်စပါးသီးနှံတို့အတွက်လည်း သိသင့် သည့်အကြောင်းအရာ များ ပါဝင်မည်ဖြစ်ပါသည်။

သီးထပ်သီးနှံစိုက်ပျိုးရေးအတွက် ကြားကာလ

-------------------------------------------

▪️ မိုးနှောင်း/ ဆောင်းသီးနှံများအကြောင်းမပြောမီ သုတပေးလိုတာရှိသည်။ သီးထပ်သီးနှံ စိုက်ပျိုးရေးအတွက်ကြားကာလဆိုသည့် အသုံးအနှုန်းဖြစ်ပါသည်။ မိုးနှောင်းသီးနှံနှင့် ဆောင်းသီးနှံများကို ယာမြေတွင် မိုးဦးသီးနှံများ စိုက်ပျိုးရိတ်သိမ်း အပြီး စိုက်ပျိုးသည်။ ထို့အပြင် လယ်မြေတွင် မိုးစပါးရိတ်သိမ်းအပြီး စိုက်ပျိုးသည်။ အများအားဖြင့် မြေတွင်းအစိုဓာတ်ကို အားကိုးစိုက်ပျိုးသည်ဖြစ်ရာ မိုးသီးနှံနှင့် မိုးနှောင်း/ ဆောင်းသီးနှံတို့အကြား အချိန်အကြာကြီးဆွဲလို့မရ၊ ထွန်ရေးပြုပြင်မှု လျင်လျင် မြန်မြန်ဆောင်ရွက်ဖို့လိုသည်။

▪️ ဤသို့ သီးနှံတစ်မျိုးရိတ်သိမ်းပြီးသည်မှ နောက်ထပ်သီးနှံတစ်မျိုး စိုက်ပျိုးသည်ထိကြား ကာလကို သီးနှံစိုက်ပျိုးရေးစနစ်(Cropping Systems)နယ်ပယ်တွင် Turn-around time ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြောင်းသိရသည်။

▪️ Turn-around time ကို တိုနိုင်သမျှတိုအောင် ကြိုးစားဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။ ထိုကာလတိုလေ နောက်ထပ်သီးနှံတစ်မျိုးကို အလျင်အမြန် စိုက်ပျိုးနိုင်လေဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ မိုးနှောင်းသီးနှံ သို့မဟုတ်ဆောင်းသီးနှံစိုက်ပျိုးရေးအတွက်မြေအစိုဓာတ်မပြေးမီ ထွန်ရေးပြုပြင်မှုလျင်မြန်စွာဖြင့် အချိန်ကို အကျိုးရှိစွာအသုံးချရန် ဖြစ်ပါသည်။

နေကြာသီးနှံ

------------ 

▪️ အများစု စစိုက်တာကတော့ စက်တင်ဘာလပါ။ အခုအောက်တိုဘာလမှာ ပြီးစီးအောင် စိုက်ပျိုးရန် ဖြစ်သည်။ နေကြာသီးနှံကြိုက်နှစ်သက်တာကတော့ အချဉ်အငန်ဓာတ် ၅ အထက် ရှိသောမြေအမျိုးအစားဖြစ်သည်။ တစ်ဧကအထွက်အများဆုံးရရှိစေမည့် ရေဆင်းစပ်မျိုးနေကြာ-၁နှင့် ဆင်းရွှေကြာ-၂ နေကြာမျိုးတို့ကို စိုက်ပျိုးသင့်သည်။ ထယ်ရေးနက်နက် ထွန်ရေး ညက်ညက်ဖြင့် မြေပြုပြင်စိုက်ပျိုးရန် ဖြစ်ပါသည်။

▪️ အပင်သက်တမ်း ၁၅ ရက်သားရှိချိန် တစ်ကျင်းတစ်ပင်ချန်၍သားခွဲရန်လိုသည်။ အပင် ငယ်စဉ် ကြားလိုက်ပေါင်းရှင်းခြင်းလုပ်ငန်းကို ဆောင်ရွက်ရန် ဖြစ်ပါသည်။

မတ်ပဲသီးနှံ ----------

▪️ ရာသီအရ ရေမြေအခြေအနေအရ မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းလိုအချို့ဒေသတွေမှာ အောက်တိုဘာတတိယပတ်ဆို စတင်စိုက်နိုင်တော့မည်။ စိုက်သင့်တာက မြေအချဉ်အငန်ဓာတ် ၆ ဒသမ ၅ မှ ၇ ဒသမ ၀ အတွင်းရှိ အနည်းငယ်စေးသော မြေသားအနက်ရောက်ရှိသည့် မြေများမှာ စိုက်ပျိုးသင့်တာပါ။ အပင်ကြီးထွားသန်စွမ်းစေဖို့ ဖြစ်ပါသည်။ ရေထုတ်ရန် လွယ်ကူသောမြေလည်း ဖြစ်ရပါမည်။ စိုက်သည့်အခါ နိုက်ထရိုဂျင်အာဟာရအတွက် ပဲမြစ်ဖုဇီဝမြေသြဇာနှင့် လူးနယ် စိုက်ပျိုး သင့်သည်။ အပင်ငယ်စဉ် မှိုရောဂါကျရောက်ဖျက်ဆီးတတ်သည်။ ကာကွယ်ဖို့ မှိုသတ်ဆေး တစ်မျိုးမျိုးနှင့် လူးနယ်စိုက်ပျိုးသင့်တာပါ။ မတ်ပဲမှာက မြေတွင်းအောင်းပိုးနှင့် ပင်စည်ထိုးယင် ကလည်း ကျရောက်တတ်သေးတာပါ။ မျိုးစေ့လူးနယ်ဆေးတစ်မျိုးမျိုး နှင့်လူးနယ်စိုက်ပျိုးရမည်။

▪️ ဒေသရေမြေနှင့်ကိုက်ညီသည့် ရေဆင်းမတ်ပဲမျိုးများကို တစ်ဧကလျင် အပင်ဦးရေ တစ်သိန်းအပြည့်အဝရရှိရန် တန်းကြား တစ်ပေခွဲ၊ ပင်ကြား ၄ လက်မထားရှိ စိုက်ပျိုးပါ။ ဒါတွေက စိုက်သည့်အချိန် အသိပေးလိုတာများဖြစ်ပါသည်။ စိုက်ပြီးအပင်ပေါက်လာတော့ အပင်ငယ်စဉ်မှာ ပင်စည်ထိုးယင်ဆိုတာ ကျရောက် ဖျက်ဆီးတတ်‌သေးသည်။ ဆေးဖျန်းကာကွယ်နှိမ်နင်းရပါဦးမည်။ ပေါင်းမြက်ကင်းစင်ရေးကတော့ အပင်ပေါက်ပြီး (၂)ပတ်သားကနေ ပန်းပွင့်ချိန်ထိ ကင်းစင်အောင် ဆောင်ရွက်ဖို့ ဖြစ်ပါသည်။

ပဲတီစိမ်းသီးနှံ

-------------

▪️ အောက်တိုဘာလယ်ဆိုရင် စတင်စိုက်သည့်ဒေသတွေရှိသည်။ ညအပူချိန်မြင့်သော မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်းဒေသအချို့မှာပါ။ နုံးမြေနှင့် သဲနုံးမြေတွင် စိုက်ပျိုးသင့်ပြီး ရှိသင့်သည့်မြေအချဉ်အငန်ဓာတ်ကတော့ ၆ ဒသမ ၅ မှ ၇ ဒသမ ၀ အတွင်းပင် ဖြစ်သည်။

▪️ အပင်ပေါက်နှုန်းကောင်းမွန်သော အဝါရောင်မိုစေ့ရောဂါဒဏ်ခံနိုင်သည့်မျိုးကို သုံးရန် ဖြစ်သည်။ ရေဆင်းပဲတီစိမ်း-၁၁ နှင့် ရေဆင်းပဲတီစိမ်း-၁၄မျိုးများကို စိုက်ပျိုးသင့်ပါသည်။ပဲမျိုးစုံသီးနှံတစ်မျိုးဖြစ်လေတော့ နိုက်ထရိုဂျင်အာဟာရအတွက် ပဲမြစ်ဖုဇီဝမြေသြဇာနှင့် လူးနယ် စိုက်ပျိုးရမှာ ဖြစ်ပါသည်။ မတ်ပဲလိုပင် အပင်ငယ်စဉ် မှိုရောဂါကျရောက်ဖျက်ဆီးတတ်သေးတာပါ။ မှိုသတ်ဆေး တစ်မျိုးမျိုးနှင့် လူးနယ်စိုက်ပျိုးကာကွယ်သင့်ပါသည်။

▪️ မတ်ပဲနှင့်တူတာနောက်တစ်မျိုးရှိသေးသည်။ ပင်စည်ထိုးယင်ကျရောက်ဖျက်ဆီးတတ် တာ ဖြစ်သည်။ မျိုးစေ့လူးနယ်ဆေးတစ်မျိုးမျိုး နှင့်လူးနယ်စိုက်ပျိုးရမည်။ တစ်ဧကလျင် အပင်ဦးရေ တစ်သိန်းအပြည့်အဝရရှိရန် တန်းကြား တစ်ပေခွဲ ပင်ကြား ၃ မှ ၄ လက်မထားရှိ စိုက်ပျိုးရန်ဖြစ်သည်။ ပေါင်းမြက်ကိုတော့ အပင်ငယ်စဉ်မှာ နိုင်နင်းအောင် နှိမ်နင်းထားဖို့ ဖြစ်ပါသည်။

မိုးစပါးသီးနှံ

-----------

▪️ နိုင်ငံတစ်နံတစ်လျားစိုက်ထားသည့်စပါးသီးနှံတွေ ဘယ်ကြီးထွားမှုကာလကို ရောက်နေပြီလဲ။ ကြီးထွားကာလအလိုက် စပါးအထွက်မိတ်ဖက်(Yield Components)တွေအပေါ် အကျိုးပြုနိုင်မှုတွေရှိသည်။ အများစုမှာ မျိုးပွားပိုင်းကာလ(Reproductive Phase)ကို ရောက် လောက်ပြီ။ ဒီကာလက စပါးအထွက်နှုန်းမိတ်ဖက်တစ်ခုဖြစ်သော တစ်နှံရှိစပါးစေ့အရေအတွက် များဖို့ အရေးကြီးသည့်ကာလပါ။ တစ်နှံမှာ စပါးစေ့အရေအတွက် (number of grains per panicle) များလေ တစ်ဧကစပါးအထွက် မြင့်မားဖို့ အခွင့်အလမ်းများလေ ဖြစ်ပါသည်။

▪️ စိုက်ချိန်စောသည့် စပါးခင်းတွေကတော့ ဒီအဆင့်ထက်ကျော်လောက်ပြီ။ ရင့်မှည့်သည့် ကာလ(Ripening Phase)ကို ရောက်နေလောက်သည်။ ဒီကာလက အောင်မြင်သောစပါးစေ့ ရာခိုင်နှုန်း(percentage of filled grains)များဖို့နှင့် အစေ့ ၁၀၀၀ အလေးချိန်(weight of 1000 grains)ကောင်းဖို့ အရေးကြီးသည့်ကာလ ဖြစ်ပါသည်။

▪️ မျိုးပွားပိုင်းကြီးထွားသည့်ကာလမှာ အာဟာရချို့ယွင်းမှုမရှိစေရေး (အထူးသဖြင့် နိုက်ထရို ဂျင်)ကျွေးပေးသင့်သည်။ ရင့်မှည့်သည့်ကာလတွင်တော့ အလေအလွင့်နည်းပါးစေရန် ရိတ်သိမ်းချိန်မှန်တွင် ရိတ်သိမ်းပါ၊ ရိတ်သိမ်းပြီးလျင်ပြီးချင်း ချက်ချင်းချွေလှေ့ပါရန်အသိပေး လိုပါသည်။

မျိုးစေ့ထုတ်စပါးစိုက်ခင်း

-----------------------

▪️ စိုက်ခင်းအတွင်း ရေထိန်းသိမ်းခြင်း၊ ပေါင်းနှိမ်နင်းခြင်း၊ မြေသြဇာကျွေးခြင်း၊ ပိုးမွှားရောဂါကာကွယ်နှိမ်နင်းခြင်းစသည့် ပြုစုဂရုစိုက်သည့်လုပ်ငန်းများကို လစ်ဟင်းမှုမရှိ အောင် ဆောင်ရွက်စေလိုပါသည်။ပင်ပွားအများဆုံးထွက်ချိန်မှာ ပထမအကြိမ် မျိုးကွဲနှုတ်ပယ်ခြင်းလုပ်ငန်းကို ဆောင်ရွက် ပြီးစီးကြမည်ဟု ယူဆသည်။ ပန်းပွင့်ချိန်နှင့် မရိတ်သိမ်းမီအချိန်တို့မှာ ဒုတိယအကြိမ်နှင့် တတိယအကြိမ် မျိုးကွဲနှုတ်ပယ်ခြင်းလုပ်ငန်းတို့ကို စနစ်တကျဆက်လက်ဆောင်ရွက်ဖို့ ဖြစ်ပါ သည်။

▪️ ပန်းပွင့်ချိန်မှာ စပါးအနှံများ ပန်းပွင့်ဖြစ်ပေါ်မှုကိုကြည့်ပြီး ပန်းပွင့်စောလွန်းခြင်း၊ နောက်ကျလွန်းခြင်းဖြစ်သော အပင်များကို နှုတ်ပယ်ဖို့ပါ။ မရိတ်သိမ်းမီတွင်တော့ ရင့်မှည့်မှု စောလွန်း၊ နောက်ကျလွန်းသောအပင်များ၊ စိုက်သည့်မျိုးနှင့် စပါးအစေ့ပုံသဏ္ဍာန်၊ အရောင်နှင့် အရွယ်အစား ကွဲပြားသောအပင်များကို ကုန်စင်အောင်နှုတ်ပယ်ရမှာ ဖြစ်ပါသည်။

▪️ မျိုးသန့်စင်ရေးသည် အရေးကြီးသည်ဖြစ်ရာ စပါးအထွက်လျော့နည်းမှာစိုး၍ မျိုးကွဲများ ကို ကုန်စင်အောင်မပယ်ခြင်း၊ ကုန်ကျစရိတ်များမှာစိုး၍ မျိုးကွဲနှုတ်ပယ်လုပ်သားချွေတာခြင်း တို့ကို ရှောင်ရှားကြစေလိုပါသည်။ အောက်တိုဘာလမှာ စိုက်ပျိုးသုတပေးလိုတာ ဤမျှသာဖြစ်ပါသည်။

မောင်ဖူး‌ဝေ(တောင်တွင်းကြီး)

The Farmer Media